VIGOGO KIINI CHA BIASHARA DAWA ZA KULEVYA

Na Goodluck Hongo

LICHA ya ku we po kwa hatari kubwa ju uyamatumizi yadawa zak ulevyalaki ni badotatizohilo limeend eleakuzitesa nchimbalimbali na hasa makundi ya vijan a.

Kutok anana tat izohilo k ila mwakamat umiziya dawazakulevyanchi niMar eka niimekuwaikisabab ishaha sarayado la bilioni 100kupitiamatibabu, kupunguakwa utendaj i kazi, kupungua kwa mapatonauhali fuk uonge ze ka.

Gaze ti J ornalda Tardelanchini humoliliripotikuh usuuch unguzi uliofa nywa hu koBra zilambaoulione shakw amb aa silimia 2 4.7ya vijanawa liokatiya umri wamia ka10na 1 7taya ri wametumia aina mo jay ad awazakulevya.

Lichayaidadi ya vijanawanaotu mia dawazakulevya imepu ngu a nchiniMare kani k atika miakayahivi kari bunilakinibadoinashangaz ajinsivijana w engi wamekuwawa tumia ji suguw adawazakulevya katika nchi mbalimbali du niani.

Uchun guzimm oja uliofanywakuhusuvija nawanaokaribia kumaliza shul ezasek on dariulioneshakuwaa sili mia37kati yao walivuta ba ngimwak auliopita naa silimia2 0kat i yaow alivutabang i mwezi uliopi ta.Piauch un guzihuoulibainikuwaas ilim ia10kati yaowalitumia dawazakulevya inay osababishamsisim ko .

Dawazakulev yani tatizolinalozite sa S erikalinyi ngiduniani hasaukizin gat iakuwab aadhi ya nchi mmeawada wa hiz ohulimwakama mazaom engine.

Kwa hapa Tanzania dawa za kulevyazin azoto kanan ammeawa bangi nd iyowatuweng ihu zifaha mukutok ananaurahi siwaup ati kanaji wakekul iko ainazi ngi nezadawahizo.

Kwa mujibu wa vyanzo vikuu vyaufuati liaji wadawa za kulevyavina semakuwa d awazakulevya ain a yahe roinen dizozinazotumika navijan aweng ihapa nchini.

Zipo kesimb alimbali zilizo wahusuwanamiche zoambaokwanamna mo jaamanyin gin ewan ahus ikanaus afiris hajiwad awahizoza kul evyaambap o mfano mzur iniulewamab ondiawaliokwendan ch ini Ma uritiuskwaajili y am ashinda noyangumi za r idhaaz aAfrikana kuishiakukamatwa na dawa za kulevya .

Baad a yakukaaza idiyamiakamiwil i gerez aninch ini humomaha kamay anchihi yoiliwahu kumukifung oc ha mia ka10 jelaili iwe fundish ok wawengine amb aowanatabiay aku safirishadawakama walivyo wanamichezo weng ine.

P amojanaku wepok wahu kumu yanamna hi yolakin ibad otatizohilolimeend eleaku wakubw anakusa babishamais haya v ijanaku wa hatarini .

Kwamujibu wa Kamishna waTumeyaKudhibi ti Dawaza Ku levya,C hr istopherShekion do

 anase ma kuw ahadi sasaWa tan zaniazaidiya2 50wa mekamat wanadawa zakulev ya katik anchi m balimb ali du nianiambapoa dhabukubwayakukamatwanad awazakulevya ni kunyong wa ama ku fungwamaisha.

Lichaya kuwepo kwa orodha hiyo badovijanawe ngin ewameend elea kuji husish anab iasharayausafirishaji na uuzaji jamboambalolinalozidikuwaangamiza vijana ambaondionguvukaziyataifa.

Hivi karib uni baadhi ya wasanii wakike walikamatwa nchini A frikaKu siniwakiwa wamebebadawa hiz oza kulev yaz ikiwanath amaniyash .bilioni6.8 wakito ke anchini Tanzania jambo lilil ozidikuzuamaswalimengikwaWata nzania ku tokananajinsi zilivyopitishwa nakusafir ishw a.

Madhar a yawatumiaji wa dawahizo yapomeng i lakini inasemekana kuwamtualiy et umiakw amudamrefu inak uwanivigum uku ziacha kutokanan asab abuambazohaziwezi kuzuilika kw anjia nyingin e.

"W apo ambao wal itu miadawahizikwam uda mrefunakuat hirika lakiniime kuw avigumukuziacha kutok ananak uharibu mfumowamwi linap indiana pojaribukuz iachah uwa mgon jwamwenye homa ka li sana,"a nase ma.

Kwamujibu waTume ya Kudhi biti Dawa zaK ule vyaku wa dalilizamtumiaj iwadaw azakulev yahuoneka namara moja baadaya kutumiaiki wemokuwamchan ga mfukupit akias i,kukosahamuyakula hatak amachakula nikitamu,kupanukakwa mboniza macho,kutokut uliayaani anakuwamtuwaku hanga ikamara zote,kuo nge zek akwama pigoya moyonash in ikizola kuhitaji kushiriki tend olandoa.

Madh aramen giyamee lezwa juu yaath ariza dawahizoikiwemomtumia ji kuwa m kali,kuchangan yikiwa,kuwashwamwili, kupasukamishipayada mukichw ani kinaweza kusabab ish akiha rusiamakifo na wakati mwingine hufanya mambokiny umen amaadiliyaWatanz aniahivy ok usababis ha madha rama kubwaha sa kwavijana lakiniwa lewahusi kawakuu waponawana ojulikana lak iniinaku wa vig umukuwakamatakut okananakuwa namt anda omkubwa na ni watuw en yepesan yingi.

Madha rameng inenikamakutokwana damupua ni, kuwa namafu amakali y asiyopona, kut okwana vidondapuani, kuwanamagonj wayaini, kupatam ajipuna kuwamk or ofikupit ahata anapokuwakaz ini.

Marehem uAmina Chifupa amb ayealiku wambu ngewavitimaa lumualiw ahikuse ma bunge nikuwa atawata jakw amajinawa husikawakuu wada waza kulevy ale ngolik iwa ni kuwan usuruvijanan atati zolakutumiadawa zakulevyalakiniali farikika bla ya kuwataja wahus ikaamba poleotungeku wanahistor iayahatuaambazozil ichu kuliana Se rikali dhidiyawat uhao .

Mb ali nah ilolakini pia kuna kip indihatabaad hiyaviong ozi wadini wali wahiku hus ishwanakuingizan chin idawazakul evyalakini na ohaoh awak uta jwahadi leohii

W ak a t i R a i s J a k a y a Kikweteali pokuwaakiingiamadarak anialiwahi kuahidi kuwaatawas hughuli ki awatuwanao jihusishana dawazak ulevya ikiwemona uja mbaziam bapokwa upan dewaujamba zikweli amefa nikiw akwa kia si kikubwalakinikwaup andewakutokomeza dawa zakulevya naw ahusikawakebadoha jafanikiwa kutokan a na wahusika kuwananguvukubwalakini hilohaliwe zi k uifanya Serikali ikadhibiti daw aza kule vya.

Pamojanaku wepokwataarifa hizolakini haku nata arifazakuka matwakwawa tuwazi ma kwakuhu sik ana u safirishaji na dawa hizonila zimaSerikali iamkekwalazimakufa nya juhudizakubo resha e limuilik uwafan ya vijana kujitegemea na kuacha

 kutumiwa kutokana na ugumu wa maisha.

Kwahal iilivyon i lazimama taifamakubw ay aanze kuianga lianchi yetukut okanana jinsitatizo ladawa zakulev yalinavy oshamiri nakuh aribusi fayanch i ye tuhasa ka tikamatai faam ba yokwana mnamojaa many ingin eya taimarisha ulinz ikw araiaw aTanzaniawan aokw en dakatik anc hi hizokwaajiliyama somoam akufanya kazi.

Kwa vyanzo mbalimbali vin aoneshak uwa da waai na yaheroine n iainayadaw azakulevya ambazo hutokana na mmeaunaojulikanakitaalamukama 'Opiu mPop py'am ba ohupatika na zaidika tikanchizaM asharikiyambali kama Afgha nistan,P akist an,Thailand,Indiaambapokwahapa nchini dawahizohujulikana kwamajinamaba limba li ikiwemopada,ung a,ngoma na wakati mwingineubuyu.

Kwaupa nd ewadawa za kulevya ainayaCo cain e dawah izohute nge nezwa kutokan ana mmea ainayaCocaambapom mea huohustawizaidi ka tikanchizaAm ericaKusini a mbapoinas eme ka nakuwa ndiy odawaambaz ohazipa tikani kwau rahisi kamaz ilivyodawazingineza kulevya za heroine na bhangi.

Tat izohi lolin azidi kushamiri sikuha disi kuleotunasikiawasa nii,wanamiche zo l akini iposikututasikia WaziriamaKiongozi mk ubwa kukutwana daw a hizonakuzidi kuiongez easifambaya nchiyetu .

Ka makweli Tanzania inataka kuon dok ananaaib ukubwakwaTaifahilibasi ni b orawa kawaka mata wahusi kabilakuj alivyeovy aokulikoku ende leaku waac hana kusa babish awatotok uumiakilasikuhukuw ahusik awaku bwa wakiwa wametulia wakifurahia maisha.

Kinacho shangazaz aidinaWatanzaniawakiendele akujiu liza maswali ni kwa nini wawe vijana tun diyowaathirika wada wahiz oamb ao tegemeokub wana wa siwewazee ?n ilazimatuji ulizenakuta fakarin ak upatik anakwa majibu.

Vijana ni lazima tujitafakari zaidik wa ni kamatu kia chaku tumiadawa zakulevy aniwaz ikuwa hakutak uwanasoko labid haahiyoambazohuan ga mizav ij anawen gine wenye elimunzu ri.

Kampeni h iyoni lazima ipewe nguvu n amsukum omk ubwambalin aju hudi zaku zuiadawa hiz ozisiingienchi ni kutoka nanak wamba s ualaladawaza ku levya halinat ofautisan ana lile lakutokomez arushw aam bapobaadhiya waso mi wanasema lipondani y ad amuyawananchihasa viongozi wakubwa.

Kamakweli tunataka kulinusuru Taifan ajang ah ilib asilazi malianzi en gaziz ajuu kwa nzana ndipoli shuke hading azi yachi ni.

Zip onchia mba zousala mawa Se rikalium ekuwa sha kani kutok ana nanguv ukubwayawahusikawadaw aza kulev yanakupelek eakuwa naha tajeshilao ku tokanana faidakubwawana yopat a.

Kwa halihiyowahusika wana uwez owak unu nua hatasila hazamotok ama njiayak ujiha miiki wa kutato kea ma pamba nomakubwabainayaonavikosivya vyovyote ambavyovitajitokeza kutaka kuwadhibit i.

Nivye mavijana wakak ataa kutum ikakus afirishamizigohiyoikiwemohataku wek a mika kati yakuacha k utum ianapia nivyema Serika liika lish ughulikiahi lokwanguvuz oteilikuwanusu ruv ijana waTaif ahili.

Z ipok azinyingi za kufanya kwavi janalakinitamaa ya pesa namali nyingi ndiyok itukinachowa angamizavijan ana kujiingizakatika mt andaoh uoambapowengiwaow anaofaidikahujisikia fahari kuon amakundi ya vijana w akileg eanakuganda kama sanamupindiwa na potumiadawahizo huku mate yakiwatoka.